Τα Μαθήματα της Κοινότητας διενεργούνται:
Α) Σε χώρους που αποφασίζονται από κοινού, μετά από συνεννόηση των ενδιαφερόμενων και του συντονιστή Αλέξη Καρπούζου.
Β) Διαδικτυακά μέσω ατομικής ή ομαδικής τηλεδιάσκεψης.
Γ) Με ηλεκτρονική αλληλογραφία που περιλαμβάνει οπτικοακουστικά μέσα, μελέτη της βιβλιογραφίας και υποβολή ερωτήσεων, αποριών και σχολίων.
Τα μαθήματα πραγματοποιούνται και στα Ελληνικά και στα Αγγλικά. Λόγω της αυξημένης συμμετοχής τηρείται αυστηρά η σειρά προτεραιότητας. Όλοι όσοι-ες θα ήθελαν περαιτέρω διευκρινήσεις ή θα επιθυμούσαν να συμμετάσχουν στα μαθήματα μπορούν να επικοινωνούν το ενδιαφέρον τους και το είδος της διδασκαλίας που τους εξυπηρετεί στο e-mail invisibletouch4@gmail.com και θα τους αποσταλλεί αναλυτικά το πρόγραμμα των μαθημάτων με τις θεματικές ενότητες και ενδεικτική βιβλιογραφία.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι κωδικοί των μαθημάτων και μια περιεκτική εισαγωγή τους.
ΨΥΧΗ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ – ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΗ
Το μάθημα γίνεται σε δύο γλώσσες, στα ελληνικά και στα αγγλικά, ξεκινά στις 5 Μαρτίου, μία φορά την εβδομάδα και διαρκεί 2 μήνες. Επιμέλεια και συντονισμός: Αλέξης Καρπούζος. Το μάθημα απευθύνεται, κυρίως, σε εκπαιδευτικούς, ψυχολόγους-ψυχοθεραπευτές και δασκάλους coaching και διεξάγεται σε φυσικό χώρο, όπου μπορούν να παρευρίσκονται όσοι-ες ενδιαφέρονται και συνδέεται διαδικτυακά με όλους όσοι-ες συμμετέχουν από άλλες χώρες. Λόγω της αυξημένου ενδιαφέροντος θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. Για περισσότερες πληροφορίες χρησιμοποιείστε το e-mail invisibletouch4@gmail.com:
…………………………………………………………….
Ζούμε το παρατεταμένο τέλος μιας εποχής . Οι μεγάλες συμβολικές θεσπίσεις που νοηματοδοτούσαν την ύπαρξη έχουν απαξιωθεί και καταρρέουν. Η στιγμή του δημιουργικού χάους αναδύεται και τα πάντα διακυβεύονται, από τη βαθιά οικολογία της πλανητικής βιόσφαιρας έως την βαθιά οικολογία του ανθρώπινου πνεύματος. Αυτή η κοσμο-ιστορική εξέλιξη συντελείται μέσα σε ένα αθέατο αλλά ισχυρό πλαίσιο αντιλήψεν και πεποιθήσεων που έχουν διαμορφωθεί θεμελιωδώς από την νεώτερη φιλοσοφία και κοσμολογία, κατανοητή με την ευρύτερη έννοια. Η κοσμολογία ενός πολιτισμού είναι το ψυχο-πνευματικό περιβάλλον, μέσω του οποίου ορίζονται και αξιοθετούνται όλα τα άλλα. Αν θέλουμε να συμβάλλουμε δημιουργικά στη διαμόρφωση του μέλλοντός, πρέπει να κατανοήσουμε τα υποκείμενα μοντέλα και τις επιρροές του συλλογικού μας παρελθόντος. Μόνο τότε μπορούμε να αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε τις δυνάμεις που μάς κινούν και διαμορφώνουντις προϋποθέσεις και τα αιτήματα της καινούργιας κοσμο-ιστορικής εποχής. Η μεταμόρφωσή της σχέσης μας με τον Κόσμο, η οποία είναι καθ΄οδόν, αναγγέλλει τη μεταμόρφωση του ανθρώπου και την έλευση μιας άλλης εποχής του Κόσμου.
Η εποχή έχει γίνει ένα μεγάλο ερώτημα: Θα συνεχίζουμε ένα ζούμε σε ένα υλιστικό, ντετερμινιστικό, μηχανιστικό και άσκοπο σύμπαν, ως μια τυχαία και απομονωμένη συνείδηση ή θα ανακαλύψουμε την ενσωμάτωσή μας και τη δημιουργική συμμετοχή μας σε έναν ζωντανό κόσμο, βαθιάς εξελισσόμενης συνειδητότητας; Θα φωτίσουμε έναν νέο ορίζοντα πιθανότητας για να ανοίξει η συμπαντικότητα μια νέα κοσμική προοπτική; Η απάντησή μας σε αυτές τις ερωτήσεις έχουν διαρκείς συνέπειες. Να μην λησμονούμε ότι οι απόψεις για τον Κοσμο δημιουργούν κόσμους. Πέραν από τα βάθη της εσωτερικής μας εμπειρίας και πέρα από τα θαύματα του φυσικού κόσμου, ο Κόσμος και η Ψυχή είναι ομόλογες με τη δομή του φυσικού σύμπαντος. Η υπέρβαση των δυϊσμών μπορεί να σημάνει την επανασύνδεση του ουρανού με τη γη, της υπερβατικότητας με την ψυχή, μπορεί να αποτελέσει το κατώφλι της μεγάλης εξόδου για την δημιουργική ενσωμάτωση του ανθρώπου στην ενιαία και πολυδιάστατη Κοσμική Ολότητα.
Η ΔΙΑΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΟΙΓΜΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ
Οι εξελίξεις σε όλα τα πεδία της επιστημονικής έρευνας, από τη ψυχολογία και τη γενετική επιστημολογία έως τη φιλοσοφία της επιστήμης, δειχνουν ότι ο κόσμος και η ψυχή είναι βαθιά αλληλένδετα, συν-παράγονται και συν-μεταβάλλονται. Η κατανόησή μας για το σύμπαν επηρεάζει κάθε όψη της εσωτερικής μας ζωής από τις υψηλότερες πνευματικές μας πεποιθήσεις μέχρι την πιο οικεία καθημερινή μας εμπειρία. Αντίθετα, οι βαθιές διαθέσεις της εσωτερικής μας ζωής διαπερνούν πλήρως και διαμορφώνουν την κατανόησή μας για ολόκληρο τον Κόσμο. Ο Χέγκελ επεσήμανε ότι ένας πολιτισμός δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει τον εαυτό του και δεν μπορεί να αναγνωρίσει τη δική του σημασία μέχρι να είναι τόσο ώριμος ώστε να πλησιάζει τον θάνατό του. Για να κατανοήσουμε τη στιγμή της ιστορίας μας και για να προσανατολιστούμε με άξονα το μέλλον, απαιτείται να μάθουν οι άνθρωποι να σκέφτονται προδρομικά και προφητικά, στοχαστικά και στρατηγικά, αυτό σημαίνει κατανόηση των πηγών του κόσμου μας. Ο κόσμος μας διαμορφώνεται από την κοσμοθεωρία μας. Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουμε, αυτό που ονομάζουμε πραγματικότητα, ορίζεται από τα είδη των υποθέσεων που έχουμε σχετικά με την πραγματικότητα αυτή και, με τη σειρά της, διαμορφώνει την πραγματικότητα και την τροφοδοτεί πίσω σε μας. Το υποκείμενο και το αντικείμενο εμπλέκονται βαθιά το ένα στο άλλο και αλληλοδιαμορφώνονται. Υπό αυτή την έννοια, είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε τις πηγές της κοσμοθεωρίας μας και επομένως ολόκληρη την ιστορία των φιλοσοφιών μας, των επιστημών μας, των θρησκειών μας που μας οδήγησαν σε αυτό το σημείο και οι οποίες διαμόρφωσαν την κοσμοθεωρία η οποία νοηματοδοτεί και διαμορφώνει τη σχέση μας με τον κόσμο.
Είναι σημαντικό για κάθε γενιά να αναστοχαστεί την ιστορία της και να δημιουργήσει μια νέα προοπτική που αντικατοπτρίζει τις βαθύτερες διαισθήσεις της για το τι συμβαίνει. Επίσης, είναι σημαντικό να είμαστε τόσο αυστηροί όσο και πιστοί στις αποδείξεις, όσο το δυνατόν – αλλά οι ίδιες οι αποδείξεις αλλάζουν πάντα. Νέες ερμηνείες αποκαλύπτουν-επινοούν νέα στοιχεία και φωτίζουν νέες διαστάσεις παλιών στοιχείων και τα επανα-νοηματοδοτούν. Έτσι, είναι μια διαρκώς εξελισσόμενη πραγματικότητα.. Στο μάθημα θα ξεκινήσουμε από τους αρχαίους Έλληνες και τους Εβραίους και διατρέχοντας την κλασική περίοδο, τη μεσαιωνική περίοδος, την Αναγέννηση, την επιστημονική επανάσταση της νεωτερικότητας και τώρα τη δική μας μεταμοντέρνα εποχή όπου όλα βρίσκονται σε τέτοια ροή, θα στοχαστούμε τις βασικές ιδέες στη φιλοσοφία, τη θρησκεία και την επιστήμη που έχουν σφυρηλατήσει τη μοναδική ιστορική και πολιτιστική μας προοπτική. Πέραν από την αυστηρή επιστημολογική ανάλυση των σχετικών εννοιών και θεωριών απαιτείται, εξίσου, μια σχολαστική σύγκριση των διαπολιτισμικών, θρησκευτικών και μυστικιστικών αναφορών και βέβαια μια στοχαστική διερεύνηση των σύγχρονων πνευματικών πρακτικών. Αντί να προσπαθούμε να κατηγοριοποιήσουμε και να ταξινομήσουμε, δηλαδή να περιορίσουμε τη σκέψη μας για την εξυπηρέτηση των αναγκών ενός γενικού συστήματος ιδεών και πεποιθήσεων είναι πιο παραγωγικό να συμμετέχουμε στην απροσδιόριστη και δυναμική μήτρα του πνευματικού μυστηρίου που συνιστά ο Κόσμος. Η διαλογική συναναστροφή με το Άγνωστο που είναι πηγή όλων των απροσδόκητων ανοιγμάτων συνιστά δημιουργική πράξη.
Η Παιδεία του μέλλοντος ενσωματώνει, εμπλουτίζει και υπερβαίνει την Ευρωπαϊκή παιδεία του ορθολογικού διαφωτισμού και της επιστημονικής τεχνικότητας, περιλαμβάνει την ψυχολογική αφύπνιση στις ασυναίσθητες παρορμήσεις που εργάζονται μέσα μας και στον πολιτισμό. Συνιστά, θα λέγαμε μια ψυχική και πνευματική παιδεία που στοχεύει σε μια βαθιά εσωτερική μεταμόρφωση, σ΄έναν πνευματικό μετασχηματισμό που οραματίζεται ένα άνοιγμα του συμπαντικού χωροχρόνου.. Μια νέα ευαισθησία της διασυνδεδεμένης ζωής, μια συνείδηση που δεν εξαντλείται στο εγώ-εαυτό, αλλά νοιώθει ότι οι ρίζες της απλώνουν και περιλαμβάνουν όλη τη φύση, τον πλανήτη, τον ίδιο το σύμπαν.
Στο εργαστήριο μας θα επιχειρήσουμε να συν-δημιουργήσουμε το μέλλον, παρέχοντας ένα ευρύτερο πλαίσιο στοχασμού, τόσο για κατανόηση όσο και για δράση.
ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑΣ
Το μάθημα γίνεται σε δύο γλώσσες, στα ελληνικά και στα αγγλικά και ξεκινά στις 15 Δεκεμβρίου, μία φορά την εβδομάδα, η οποία ορίζεται μετά από κοινή συμφωνία, και διαρκεί 2 μήνες. Το μάθημα διεξάγεται σε φυσικό χώρο, όπου μπορούν να παρευρίσκονται όσοι-ες ενδιαφέρονται και συνδέεται διαδικτυακά με όλους όσοι-ες συμμετέχουν από άλλες χώρες. Λόγω της αυξημένου ενδιαφέροντος θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. Για περισσότερες πληροφορίες χρησιμοποιείστε το e-mail invisibletouch4@gmail.com:
Στη 1η θεματική ενότητα του θεματικού κύκλου: «Μεταμόρφωση της Σκέψης και Εξέιλξη της Συνειδητότητας» θα εξετάσουμε το ιστορικο-ανθρωπολογικό περιβάλλον του νεώτερου κόσμου μέσα στο οποίο επωάσθηκε, καλλιεργήθηκε και εδραιώθηκε η υλιστική, αιτιοκρατική, μηχανιστική και αναγωγιστική επιστήμη,
Ακολουθεί μια περιεκτική εισαγωγή: Αν η κλασική μεταφυσική θεωρούσε ότι μια υπερβατική και αμετάβλητη αρχή (Ιδέα-Νους ή Θεός-Λόγος) νοημστοδοτεί το είναι όλων των υπαρκτών, αν δηλαδή αναζητούσε το νόημα και την αλήθεια πέραν του αισθητού, η επιστημονική φιλοσοφία της μοντέρνας εποχής, καθιστά το ορθολογικό και ενσυνείδητο εγώ της υποκειμενικότητας, φορέα της νοηματοδότησης και της αλήθειας καθετί υπαρκτού. Μαθηματική επιστήμη, τυπική ή συμβολική λογική και πειραματική τεχνική κωδικοποιούν μια συστηματική εμμένεια, δίχως να έχουν ανάγκη να αναφερθούν στο υπερβατικό, στο απροσδιόριστο, το ακαθόριστο. Όντα και πράγματα απο-ιεροποιούνται και αδειάζουν από νόημα μιας που μετουσιώνονται σε μετρήσιμα αντικείμενα προς απόδειξη, έλεγχο, ιδιοποίηση και κατάκτηση. Η σκέψη και η γλώσσα ερμηνεύονται με αναφορά το υποκειμενικό εγώ, η σκέψη περιορίζεται στη διάσταση του μεθοδικού υπολογισμού, της μέτρησης και της ποσοτικοποίησης, η γλώσσα εξαντλείται στο να αποδίδει λογικές ιδιότητες στα αντικείμενα του κόσμου που τίθενται απέναντι στα υποκείμενα. Έτσι το ανθρώπινο ον, σταδιακά, αποξενώνεται όλο και περισσότερο από τον Κόσμο, τη Φύση, τα όντα. Το εγώ, η υποκειμενικότητά του, διαμορφώνει την ιερή πεποίθηση ότι είναι ο αποκλειστικός δημιουργός της σκέψης του και των έργων που προκύπτουν από τη δράση του. Μέσα σ΄αυτή την ιστορικο-πολιτισμική ατμόσφαιρα του νεώτερου κόσμου, της μεταφυσικής της υποκειμενικότητας, όπου καταρρέει η Υπερβατική τάξη του Νοήματος και απουσιάζουν τα μεταφυσικά θεμέλια, αναδεικνύεται και εδραιώνεται η μυθολογική μορφή του νεώτερου ανθρώπου, που θα τον ορίζαμε ως ανθρωποκεντρική, υποκειμενική ναρκισσιστική και εγωιστικά ατομικιστική. Η βούληση της δύναμης, ο ωφελισμός, η σκοπιμότητα και η χρησιμοθηρία συνιστούν τα ηθικο-αξιακά τοτέμ της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας, η οποία παράγει το πραξιακό πρότυπο της βιοθεωρίας. Η μόνη δύναμη που ενεργεί πλέον στην Ιστορία είναι ο υποκειμενικός και ενσυνείδητος λόγος των αφαιρετικών σχημάτων, των καθολικών ιδεών και εννοιών, του υπολογιστικού, αριθμητικού και μετρητικού πνεύματος που μηδενίζει κάθε ποιότητα και μοναδικότητα των όντων.
Στη 2η θεματική ενότητα θα εξεταστούν οι ριζικές μεταβολές που συντελέστηκαν στον 20ο αιώνα, τόσο στις φυσικο-μαθηματικές επιστήμες όσο όμως και στην επιστημολογία, μεταβολές οι οποίες διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για την υπέρβαση της ανθρωποκεντρικής θεώρησης του κοσμου, τη μεταμόρφωση της σκέψης και της συνείδησης και την ανάδυση του του Εν/Πολλαπλού, τη συμπαντική ενότητα του Κόσμου.
Ακολουθεί μια περιεκτική περιγραφή: Στη Νεώτερη κοσμοεικόνα, από τον Νεύτωνα έως τον Αϊνστάιν, όλα τα φαινόμενα εξηγούνταν από την κίνηση των ατόμων στον κενό χώρο και τις δυνάμεις που ασκούν τα άτομα το ένα στο άλλο. Ο κενός χώρος ή ο απόλυτος χώρος όπως και ο απόλυτος χρόνος υπήρχαν πάντα ανεξάρτητα από την ύλη και τις δυνάμεις. Αυτό το λέμε μηχανιστικό κοσμοείδωλο και το χαρακτηρίζουμε αναγωγικό, όλα δηλαδή τα φαινόμενα ανάγονται σε απλές κινήσεις μέσα στον κενό χώρο, και ντετερμινιστικό, δηλαδή το μέλλον περιγράφεται πλήρως κα προοικονομείται με βεβαιότητα από το παρελθόν, χωρίς να αναδύεται τίποτα νέο στον κόσμο, αφού όλα είναι άτομα και κενός χώρος. Η νεώτερη κοσμοεικόνα για τη φύση εδραιώνεται φιλοσοφικά, δηλαδή, μεταφυσικά με τον Ντεκάρτ, όπου ο άνθρωπος ως ego, ως συνειδητό υποκείμενο, συλλαμβάνει με βεβαιότητα, μέσα και μέσω της αναπαράστασης του αυτό που είναι. Ο γνωσιοθεωρητικός καρτεσιανός διχασμός της ύλης από τη σκέψη και τη συνείδηση, ολοκληρώνει τη σκέψη κι την εμπειρία του νεώτερου κόσμου και ‘’νομιμοποιεί’’ την αντίθεση φύσης και ανθρώπου, όπως, επίσης, διαχωρίζει τη Γνώση, σε επιστήμες της φύσης και επιστήμες του ανθρώπου.
Η Θεωρία της Σχετικότητας αλλάζει ριζικά την νευτώνεια κοσμοεικόνα. Ενώνει τον χώρο με τον χρόνο σε κάτι ενιαίο, τον 4-διάστατο χωροχρόνο (Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας) και κατόπιν εισάγει το ενοποιημένο πεδίο που ενοποιεί τον χώρο, τον χρόνο, την ύλη και την ενέργεια (Γενική Θεωρία της Σχετικότητας). Η ύλη, είτε σαν σωματίδια είτε σαν πεδία (ενέργεια), είναι ιδιότητα του καμπύλου χωροχρόνου. Έτσι, ο κόσμος αποκτά μια ενότητα. Μάλιστα ο χωροχρόνος και η ύλη – ενέργεια αρχίζουν να υπάρχουν με το big-bang, την μεγάλη έκρηξη, πριν από 15 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια. Από τότε ο χώρος διαρκώς διαστέλλεται.
Μετά τον Αϊνστάιν, ακολουθεί η Κβαντική Θεωρία που ξεκινά με τους Πλανκ, Αϊνστάιν, Μπορ και Ντε Μπρέιγ και ολοκληρώνεται με τους Χάιζενμπεργκ, Σρέντιγκερ, Ντιράκ και Μπορν. Σύμφωνα με ττην κβαντική θεωρία ο κόσμος ούτε είναι ούτε δεν είναι μέχρι τη στιγμή της παρατήρησης, ή αλλιώς διατυπωμένα είναι δυνάμει παντού και πουθενά συγκεκριμένα, με τάση να εμφανιστεί κάπου. Με την πράξη της παρατήρησης περνά από την δυνατότητα στην πραγματικότητα. Αν αυτό συμβαίνει στον μακρόκοσμο, συμβαίνει και στον μικρόκοσμο με τα ηλεκτρόνια μέσα στο άτομο ή τα κουάρκς μέσα στα πρωτόνια ή τα νετρόνια. Τα πράγματα του μικρόκοσμου δεν υπάρχουν αλλά γίνονται, δηλαδή, σύμφωνα με την Κβαντική Θεωρία τα πράγματα στο μικροσκοπικό επίπεδο δεν υπάρχουν με αντικειμενικό τρόπο αλλά διαρκώς δημιουργούνται και μεταβαίνουν από την δυνατότητα στην πραγματικότητα, από το μη ον στο ον. Η στιγμή της παρατήρησης, ενώ δημιουργεί τον κόσμο, τα όντα και τις γνώσεις γι΄αυτά, η εμπειρία αυτής της στιγμής δεν μπορεί να εξηγηθεί. Η στιγμή της δημιουργίας είναι η αρχή της συνομιλίας του μυστηρίου με το πνεύμα, ο συντονισμός του χρόνου με το άχρονο και αυτή η εμπειρία διατηρείται αινιγματικά απρόσιτη και αδιανόητη για την επιστήμη. Και αυτό είναι μια από τις πολλές παραδοξότητες της Κβαντικής Θεωρίας. Σε συνάφεια με αυτό είναι και το φαινόμενο Αινστάιν – Ποντόλσκι – Ροσέν, σύμφωνα με το οποίο στην Κβαντική Θεωρία δύο σωματίδια όσο μακριά και αν βρεθούν διατηρούν μια εκπληκτική ενότητα μέσω ατοπικών (δηλαδή μη χωρικών – τοπικών) αλληλεπιδράσεων. Αυτό δείχνει την ενότητα του κόσμου, μολονότι αυτός αποτελείται από πολλά επιμέρους υλικά σωματίδια. Ακόμη, στην Κβαντική Θεωρία, μαθαίνουμε ότι τα σωματίδια είναι νέφη πιθανότητας και διαρκώς δημιουργούνται από το κβαντικό κενό, όπως αυτό περιγράφεται με την εξίσωση του Σρέντινγκερ και την Κβαντική Θεωρία Πεδίου. Στο κοσμολογικό επίπεδο η Κβαντική Θεωρία δείχνει ότι ολόκληρο το σύμπαν προήλθε από το λεγόμενο κβαντικό κενό ή αλλιώς, το απόλυτο τίποτα. Τέλος, η Κβαντική Θεωρία έδειξε ότι η ύλη δεν είναι και τόσο υλική και ότι είναι δυνατόν η μάζα ενός μεγάλου αστεριού να μπορεί να συμπυκνωθεί σε μηδενικό σχεδόν όγκο.
Μετά τη θεωρία της σχετικότητας (ειδική-γενική) και την κβαντική θεωρία, ακολουθεί η Θεωρία του Χάους και της Πολυπλοκότητας. Η θεωρία αυτή ξεκίνησε με τις παράδοξες ανακαλύψεις περί αστάθειας των δυναμικών συστημάτων του Πουανκαρέ και συνεχίστηκε με τις ανακαλύψεις του Λόρεντζ (φαινόμενο πεταλούδας) καθώς και τις ανακαλύψεις των Φαϊενμπάουμ, Ρουέλε, Πριγκοζίν, Νίκολη και άλλων. Η αυτοργάνωση και η δημιουργία τάξης από το χάος, η δημιουργία πληροφορίας, οι παράξενοι ελκυστές, η δυναμική των συσχετίσεων, η μη γραμμικότητα, κ.ά. είνα μερικές από τους βασικούς όρους της θεωρίας Στην Θεωρία της Πολυπλοκότητας, που ακόμη διαμορφώνεται, η Φυσική Θεωρία ευρίσκεται μπροστά σε συγκλονιστικές ανακαλύψεις με κορυφαία αυτή που μας δείχνει ότι ένα φυσικό σύστημα είναι ένα όλον που δεν εξηγείται από τα μέρη του και ότι το σύμπαν και ο κόσμος δημιουργούνται συνεχώς και όχι με τυχαίο τρόπο αλλά με μια μαθηματική και μη αναγωγική νομοτέλεια. Ακόμη και οι φυσικοί νόμοι δημιουργούνται. Τίποτα δεν προϋπάρχει ως οντολογική πραγματικότητα, άχρονη, αναλλοίωτη και αμετάβληττη, όπως υποστήριζε η κλασική οντολογία και κοσμολογία, αλλά όλα γίνονται από το μη ον και από το μηδέν.
Στη Σχετικότητα, στη Κβαντική Θεωρία και στη Πολυπλοκότητα, η Φυσική Θεωρία παίρνει αφηρημένο μαθηματικό-φορμαλιστικό χαρακτήρα. Οι φυσικές μορφές από το μικροσκοπικό μέχρι και το μακροσκοπικό επίπεδο περιγράφονται με προχωρημένες μαθηματικές θεωρίες και εξισώσεις, στις οποίες όμως, αγνοείται ή διαφεύγει, συνήθως, η κοσμοιστορική σημασία τους..Ακόμη, στην Κβαντική Θεωρία και στην Πολυπλοκότητα κυριαρχεί η οντολογική πιθανοκρατία. Δηλαδή, ο κόσμος δημιουργείται διαρκώς, – τόσο τυχαία όσο και αναγκαία – και όχι ντετερμινιστικά ή προκαθορισμένα. Ο κόσμος δεν είναι μηχανή που όλα επαναλαμβάνονται με προκαθορισμένο και γι΄αυτό προβλέψιμο τρόπο, υπό προϋποθέσεις, αλλά ενέχει ποιητικότητα, δηλαδή απροσδιοριστά, δημιουργικότητα, καινοτομία και ελευθερία.
Συναιρώντας τις τρείς θεωρίες, θα λέγαμε ότι η σύγχρονη Φυσικο-μαθηματική Επιστήμη δείχνει ότι ζούμε σε έναν κόσμο διαρκώς δημιουργούμενο από το μηδέν, το τίποτα, το κενό. Τα όντα είναι μορφές μέσα σε μορφές, λόγοι μέσα σε λόγους, το σύμπαν δεν είναι ένα ολοκληρωμένο κείμενο που αρκεί να αποκρυπτογραφήσουμε το γλωσσικό κώδικα που έχει συνταχθεί για να κατανοήσουμε τα μυστικά του, αλλά ένα ποίημα που διαρκώς «γράφεται» και οι λέξεις του είναι οι κοσμικές μορφές από το μικροσκοπικό μέχρι το μακροσκοπικό επίπεδο. Τίποτα δεν είναι τυχαίο και συγχρόνως τίποτα δεν είναι προκαθορισμένο. Η τυχαιότητα και η αναγκαιότητα ενεργούν ανταγωνιστικά και συμπληρωματικά και μόνο μια σχεσιακή λογική ή σχεσιολογική σκέψη μπορεί να δοκιμάσει την ενιαία και διαφοροποιημένη εμπειρία τους Το μέλλον δημιουργείται και είναι διαρκώς νέο ενώ εμπλουτίζει τον κόσμο με οντολογική καινοφάνεια, έτσι ώστε το μέλλον να μην ταυτίζεται με το παρελθόν. Αυτό είναι και το βαθύτερο νόημα της Αρχής της Εντροπίας στην Θερμοδυναμική. Εντέλει, η κάθε χρονική στιγμή είναι κάτι το μοναδικό και ανεπανάληπτο, όπως και κάθε φυσική ύπαρξη, η οποία γεννιέται και αφανίζεται, αφανίζεται και γεννιέται, αέναα. Εν ολίγοις,, ζούμε σ΄έναν κόσμο που οι Φυσικές και Μαθηματικές Επιστήμες απλώς περιγράφουν αλλά αδυνατούν να εξηγήσουν και να κατανοήσουν τον ορίζοντα στον οποίο εγγράφονται όλα αυτά και ποιά ορμή τα κάνει να αναδύονται και να αποκαλύπτονται, ενώ συγχρόνως αποσύρονται και συγκαλύπτονται. Σ΄αυτό το σημείο αναδεικνύεται το γνωσιολογικό και επιστημολογικό όριο της επιστήμης, που λειτουργεί με παραστάσεις και αναπαραστάσεις, με παρουσίες και αιτιώδεις σχέσεις, από την εμπειρία της σκέψης που αποβλέπει το Εν-Όλον, το Όλον-Τίποτα, το Τίποτα-Παν, με τον διαισθητικό και ενορατικό λόγο και την ενιαία και πολυδιάστατη συνείδηση. Ολόκλήρος κόσμος χωρίζει το σύμπαν της επιστήμης από τον Κόσμο που στοχεύει η Σκέψη, η Επιστήμη μελετά αποσπασματικά πεδία του Κόσμου ‘η σύνολα πεδίων και όχι τον Κόσμο στην Ανοιχτή Ολότητά/αποσπασματικότητά του. Υπερβαίνοντας την ενάντια και συμπληρωματική σχέση Φυσικής και Μεταφυσικής, ανοιγόμαστε στην ανοιχτή σκέψη, τη σκέψη που δοκιμάζει την εμπειρία της Ανοιχτής Ολότητας.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ
Το μάθημα ξεκινά στις 10 Δεκεμβρίου, διεξάγεται μία φορά την εβδομάδα, η οποία ορίζεται μετά από κοινή συμφωνία, και διαρκεί 2 μήνες. Λόγω της αυξημένου ενδιαφέροντος θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. Για περισσότερες πληροφορίες χρησιμοποιείστε το e-mail invisibletouch4@gmail.com:
Το μάθημα αποτελείται από δύο θεματικές ενότητες. Στην 1η θεματική ενότητα «Μετά τη Φιλοσοφία και την Τέχνη, η Ποιητικότητα του Κόσμου» θα διερευνήσουμε τη σχέση της τέχνης με τη φιλοοσοφία, θα μιλήσουμε για το παρατεταμένο τέλος τους, που πρόκειται να διαρκέσει, και θα εξερευνήσουμε τον απεριόριστο ορίζοντα της ποιητικότητας του κόσμου που δεν είναι ον, ιδέα ή μορφή, αλλά ξετυλίγεται με όλη την πλαστικότητά του, τους ρυθμούς του και τα σήματά του, ως κενός χωροχρόνος, συγχρόνως, ενιαία και πολυδιάστατα, τοπικά, οικουμενικά και συμπαντικά, συγχρονικά, διαχρονικά και πανχρονικά. Θα σκεφτούμε την ποητικότητα του κόσμου, δηλαδή τη μετέωρη σχέση ορατού και αόρατου στα πλαίσια της οικουμενικής τεχνικότητας και θα επιχειρήσουμε να εγγράψουμε τη σκέψη που διαδέχεται τη φιλοσοφία, τη ποίηση και τη τέχνη, σ΄ έναν μη τοπολογικό τόπο και σ ένα χρόνο μη χρονολογικό, να τη συντονίσουμε με τις μεταμορφώσεις του Κόσμου.
Ακολουθεί μια συνοπτική παρουσίαση του μαθήματος:
Η καθιέρωση της συστηματικής και μεθοδικής σκέψης, της φιλοσοφίας και της επιστήμης που καθιστούν το Εν-Παν, Ον, και η οποία διδάσκεται σε σχολές και διαιρείται σε κατηγορίες εισέρχεται στο προσκήνιο με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη και φτάνει μέχρι τον Χέγκελ, τον τελευταίο μεγάλο φιλόσοφο, ο οποίος επισκοπεί ιστορικά και συστηματικά το σύνολο της ιστορίας της φιλοσοφίας και εξαντλεί όλες τις φιλοσοφικές δυνατότητες. Αυτοί που ακολουθούν μετά τον Χέγκελ, ο, Μάρξ και ο Νίτσε, επιχειρούν να ανοίξουν ένα πέρασμα προς αυτό που δεν είναι πια μεταφυσικό και να χαράξουν μια σκέψη και ένα στυλ σκέψης πέραν της μεταφυσικής-ιδεαλιστικής φιλοσοφίας. Αυτό που κυρίως επιτυγχάνουν είναι να αποδομήσουν περαιτέρω τα είδωλα των μεταφυσικών αφαιρέσεων, παραμένοντας όμως δέσμιοι της μεταφυσικής παράδοσης, μιας που ανατρέπουν μεν αλλά αντιστρέφουν δε, το είναι και τους τρόπους του (αισθητό και νοητό). Ο Χάιντεγγερ ανατρέχει στο άσκεφτο θεμέλιο της ματεφυσικής και θέτει τοβερώτημα του νοήματος, της αλήθειας και της τοπολογίας του είναι, ως είναι μέσα στον ορίζοντα του χρόνου. Διακρίνει το Είναι από το είναι του όντος, επίσης δεν αναγορεύει το Είναι σε υπέρτατο ον, σε Απόλυτη Αρχή. Για τον Χάιντεγγερ το Είναι που επερωτά τον Άνθρωπο και το Είναι του Ανθρώπου που επερωτά το Είναι, συν-ανήκουν, συνιστούν μια αρχική και τελική ταυτότητα. Για τη Σκέψη που αναλαμβάνει τις συνεισφορές της φιλοσοφικής σκέψης και επιχειρεί να διανοίξει έναν άλλο δρόμο, διαγώνιο ως προς τις μεταφυσικές αντιθέσεις, οι λέξεις-σφραγίδες της φιλοσοφίας, Είναι, Γίγνεσθαι, πραγματικότητα, αλήθεια, νόημα, ίδιον, ιδιοκτησία, ιδιοποίηση, ανήκειν, τίθενται υπό ριζική εξέταση και αμφισβήτηση. Η σκέψη που διαδέχεται τη φιλοσοφία, δοκιμάζει την εμπειρία Αυτού που δίνεται για δοκιμασία και δόμηση, Αυτό, δεν είναι, ξεδιπλώνεται και αναδιπλώνεται και μέσα σε μια αδιάκοπη μεταμόρφωση, παραμένει χωρίς αρχή και χωρίς τέλος. Αυτό, το μυστικό των μυστικών,αγγελιοφόροι του οποίου είναι οι άνθρωποι μάς ρωτά και μάς θέτει σε κίνηση μέσα στην ακινησία του.
……….Ο Κάντ στην Κριτική της κρίσης σημειώνει: «η τέχνη σταμάταει κάπου, γιατί της έχει επιβληθεί ένα όριο που πέρα από αυτό δεν μπορεί να προχωρήσει, όριο το οποίο προφανώς έχει προ πολλού αγγίξει και που δεν μπορεί πια να μετατοπισθεί» και συμπληρώνει ο Χέγκελ στις Παραδόσεις περί αισθητικής: «η τέχνη είναι και παραμένει για μάς, ως προς τον ύψιστο προορισμό της, ένα πράγμα του παρελθόντος. Εκ του γεγονότος αυτού, έχει χάσει για μάς οτιδήποτε έχει αυθεντικά αληθινό και ζωντανό, την κάποτε πραγματικότητα και την αναγκαιότητά της και βρίσκεται μάλλον στο εξής περιορισμένη στην αναπαράστασή μας μάλλον. {….} Αυτό που τώρα υποκινεί σε μάς ένα έργο τέχνης, είναι, ταυτοχρόνως με την άμεση απόλαυσή μας, η κρίση μας, στο μέτρο κατά το οποίο υποβάλλουμε στη σκεπτόμενη θεώρηση το περιεχόμενο, τα μέσα έκθεσης και τη συμφωνία ή τη μη συμφωνία τους μέσα στο έργο τέχνης. Έτσι, στην εποχή μας, έχουμε πολύ περισσότερο ανάγκη από την επιστήμη της τέχνης από ό,τι στις εποχές που η ίδια η τέχνη εξασφάλιζε, ως τέχνη, μία πλήρης ικανοποίηση». Ο Μάρξ στοχάζεται με σύνθετο τρόπο αλλά έχει και μια αντιφατική αντιμετώπιση της τέχνης. Από τη μια η τέχνη είναι μία από τις μορφές του αλλοτριωτικού και αλλοτριωμένου εποικοδομήματος, της ιδεολογικής εξειδανίκευσης από την άλλη όμως η τέχνη γνώρισε «περιόδους άνθισης» και άσκησε μία «αιώνια γοητεία», «αφήνοντας εποχή στον κόσμο», όπως γράφει στην Εισαγωγή στην κριτική της πολιτικής οικονομίας. Στο ίδιο βιβλίο, στο τέλος του, διαπιστώνει καταληκτικά:στον κόσμο της τεχνικής, ορισμένοι μεγάλοι ποιητικοί και καλλιτεχνικοί σχηματισμοί που άφησαν εποχή, είναι αδύνατοι. Ο Φρόυντ, όπως και ο Μάρξ, θα δουν την τέχνη ως εξειδανίκευση, διαφεύγουν όμως και από τους δύο οι βαθιές σημασίες που φέρουν, αυτό που μεγάλη ευκολία ονομάζονται συμβολικές θεσπίσεις, και η τέχνη είναι μία απο αυτές. Ο Νίτσε, ενώ αποδίδει στη τέχνη και τη ζωή απόλυτη αξία εντούτοις διατηρεί μια στάση διφορούμενη και αμφίσημη. Αυτή η στάση συνοψίζεται στη φράση:«Έχουμε την τέχνη για να μην αφανιστούμε από την αλήθεια», αλλά και στην πιο χαρακτηριστική ακόμα φράση: «αλήθεια είναι αυτό το είδος πλάνης, χωρίς την οποία ένα ορισμένο είδος ζωντανού όντος δεν μπορεί να ζήσει». Ο Χάιντεγγερ σημειώνει στο Η καταγωγή του έργου τέχνης ότι «η τέχνη είναι η αλήθεια επί το έργον» και ότι «η αλήθεια είναι, στην ουσία της, μη- αλήθεια, αφού στην αποκάλυψη ιδωμένη σαν ξέφωτο, ανήκει αυτό που αρνείται να δοθεί, μένει καλυμμένο, κρυφό.
Το ερώτημα που τίθεται στην εποχή της πλανητικής οικουμένης είναι αν μπορέσουμε να σκεφτούμε και να δοκιμάσουμε την εμπειρία της ποίησης και της τέχνης, δίχως όμως τη μεταφυσική και την αισθητική προοπτική και απαλλαγμένοι από την αναζήτηση του «αληθινού», του «ωραίου» και του «καλού» ή των αντιθέτων τους, αλλά μέσω της σχέσης μας με την ποιητικότητα του κόσμου και την πλαστικότητα των όντων, της σχέσης μας με τη συμπαντική ενότητα του κόσμου που εκδηλώνεται πολλαπλώς σε τόπο, μη τοπολογικό και σε χρόνο, μη χρονολογικό. Αυτή η σχέση δονείται μέσω μιας ασύμφωνης-συμφωνίας και ανοίγει καινοφανή πεδία και γόνιμες δυνατότητες σκέψης και μορφών……..
………………………………………………………………………………………………………………………
Στη 2η θεματική ενότητα: «Το Μυστικό της Τεχνικής» επιχειρούμε να αποκωδικοποιήσουμε το μυστικό της τεχνικής, αναζητάμε τη γενεαλογία της μέσα στο χωροχρόνο και το κοσμοιστορικό διάβημά της δύναμης-ενέργειάς της, απο-συμβολοποιούμε, φορμαλιστικά- δομιστικά-σημειωτικά, αρχαίους μύθους που υπαινίσσονται τη δύναμη και την ενέργεια της τεχνικής (Ίκαρος, Προμηθέας κ.ά.), στοχαζόμαστε τους ιστορικούς σταθμούς της τεχνικής και επιστημονικής εξέλιξης (Αρχαιοελληνικός κόσμος, Μεσαιωνικός κόσμος και Νεώτερος κόσμος) και διερευνούμε τους μεταφυσικούς, επιστημολογικούς, ηθικούς και κοινωνικοπολιτικούς προβληματισμούς που εγείρονται στην εποχή της σύγχρονης τεχνο-επιστήμης.
Στα πλαίσια του θεματικού κύκλου θα εστιάσουμε, επίσης, στις σύγχρονες τεχνικοεπιστημονικές εξελίξεις στα πεδία της φυσικής, της βιολογίας, των νευροεπιστημών και της πληροφορικής, θα αναδείξουμε τις υπαρξιακές, ψυχολογικές και κοινωνικοοικονομικές μεταβολές που συντελούνται, θα προσεγγισθεί ο μη γραμμικός τρόπος σκέψης, οι υπερβατολογικές διασυνδέσεις, τα μεταμορφωτικά δίχτυα, η σημασία του ρίσκου και της διακινδύνευσης στην εποχή της αβεβαιότητας και η μαντική-ευρετική νοημοσύνη, το συνεργατικό πνεύμα και η κατανεμημένη ηγεσία, η πολυκλαδική γνώση, και η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης. Επίσης, θα επιχειρηθεί να δειχθεί ένας δρόμος για μια άλλη σχέση με τη τεχνολογία, φιλική και όχι υποτακτική ή εχθρική, μια σχέση που ενσωματώνει δημιουργικά τον άνθρωπο στο φυσικό και συμπαντικό κόσμο. Στην εποχή μας δεν αρκεί να αλλάξουν οι κοινωνικές στάσεις, οι συμπεριφορές και οι νοοτροπίες, πράγμα που είναι απαραίτητο, αλλά να μεταμορφωθεί η σχέση του ανθρώπου με τον Κόσμο, τον Κόσμο ως ανοιχτή Ολότητα, ενιαίο και πολυδιάστατο, ολιστικό/αποσπασματικό, συγχρονικό, διαχρονικό και πανχρονικό. Αυτό απαιτεί μια υπερ-ιστορική σκέψη, μη δογματική, ανοιχτή, σκεπτική και ερωτηματική, με συνείδηση της κοσμικής ενότητας/πολλαπλότητας, και την εμπειρία μιας συνδυαστικής γνώσης, μη αναπαραστασιακής και αιτιοκρατικής, που μπορεί να μάς οδηγήσει στο κατώφλι της μεγάλης εξόδου, στη σοφία του Αόρατου Εν/Πολλαπλού, που δεν είναι, αλλά ξετυλίγεται ως ανοιχτός χωροχρόνος..